Ödeme Sistemlerinde Öne Çıkan Yöntemler ve Trendler
Dijital dönüşüm çağında ödeme sistemleri, yalnızca finansal transferlerin yapıldığı araçlar olmanın ötesine geçerek, ticaretin, tüketici davranışlarının ve veri güvenliğinin merkezine oturmuştur. Kredi kartları, dijital cüzdanlar, anlık ödemeler ve blockchain tabanlı çözümler gibi yeni nesil ödeme yöntemleri; hem kullanıcı deneyimini hem de küresel ekonomi içindeki para akışını radikal biçimde dönüştürmektedir.
Dijital dönüşüm çağında ödeme sistemleri, yalnızca finansal transferlerin yapıldığı araçlar olmanın ötesine geçerek, ticaretin, tüketici davranışlarının ve veri güvenliğinin merkezine oturmuştur. Kredi kartları, dijital cüzdanlar, anlık ödemeler ve blockchain tabanlı çözümler gibi yeni nesil ödeme yöntemleri; hem kullanıcı deneyimini hem de küresel ekonomi içindeki para akışını radikal biçimde dönüştürmektedir.
Worldpay GPR 2025 raporuna göre tüm dijital ödeme çözümleri 2024 yılında e-ticarette %66 paya sahip olmuştur, 2030 yılında ise bu oranın %79’a çıkacağı tahmin edilmektedir. POS ödemelerinde ise dijital ödeme çözümleri 2024 yılında %38 paya sahip olurken, 2030 yılında bu oranın %53’e çıkacağı tahmin edilmektedir.
2025 yılı itibarıyla küresel ödeme sistemleri pazarının 3,16 trilyon ABD doları büyüklüğe ulaştığı ve 2030 yılına kadar 5,30 trilyon ABD doları seviyesini aşacağı öngörülmektedir.
Küresel Ölçekte Öne Çıkan Ödeme Yöntemleri
Küresel ölçekte en çok kullanılan ve benimsenmeye başlanan ödeme yöntemleri arasında kredi kartları ve banka kartları, dijital ve mobil cüzdanlar, banka transferleri, QR kod ödemeleri, kripto tabanlı ödeme çözümleri, BNPL (şimdi al sonra öde), A2A (hesaptan hesaba) ödeme yöntemleri yer almaktadır.
Kredi Kartları ve Banka Kartları
Kartlı ödeme sistemleri halen en çok kullanılan ödeme yöntemlerinden biridir. Worldpay GPR 2025 raporuna göre 2024 yılında küresel pos işlemlerinin %47’si kartlı sistemlerle, e-ticaret işlemlerinin ise %32’si kartlı sistemlerle gerçekleşmiştir. Ancak 2030 yılına kadar bu oranın hem çevrimiçi hem de fiziksel alışverişlerde düşmesi beklenmektedir.
Dijital ve Mobil Cüzdanlar
Mobil teknolojilerin yaygınlaşmasıyla birlikte kullanım oranı hızla artan dijital cüzdanlar 2024 yılında hem e-ticaret, hem pos işlemlerinde en büyük paya ulaşmıştır. Dijital cüzdanların fiziksel alışverişte kullanım oranı 2014 yılında %3 iken bu oran 2024 yılında %32’ye ulaşmıştır. Çevrimiçi alışverişte ise dijital cüzdanların 2014 yılında kullanım oranı %22 iken bu oran 2024 yılında %53’e ulaşmıştır.
Apple Pay, Google Pay, Samsung Pay, PayPal gibi cüzdanlar, 2024’te küresel harcamaların üçte birinden fazlasını (%34) gerçekleştirmiştir. PayPal, 200’den fazla ülkede hizmet vermekte ve 2024 itibariyle 430 milyondan fazla aktif kullanıcısı bulunmaktadır. Alipay, Asya'daki yerel mobil cüzdanlara yaptığı çok sayıda yatırımla küresel bir mobil cüzdan olmayı hedeflemektedir.
A2A (Account-to-Account) Hesaptan Hesaba
A2A banka hesapları arasında doğrudan, aracısız ve gerçek zamanlı bir şekilde gerçekleştirilen para transferleridir. Bu ödeme yöntemi, hem tüketiciler hem de işletmeler için hızlı, düşük maliyetli ve güvenli bir alternatif sunmak amacıyla geliştirilmiştir. Avrupa ve Asya’da hızla yayılan A2A çözümleri, bankaların API’leri aracılığıyla hesap bilgilerine erişerek ödemeleri gerçekleştirir, banka hesapları arasında doğrudan transfer sağlayan bu sistem aracıları ortadan kaldırdığı için maliyeti düşürerek işlem hızını artırmaktadır. Bu sistem özellikle Avrupa’da dijital cüzdanlarla entegrasyon sayesinde büyük bir popülarite kazanmıştır. Birleşik Krallık merkezli A2A ödeme çözümleri sunan GOCardless bugün 30’dan fazla ülkede hizmet vermektedir. Şirket ülkelerin yerel banka tahsilat sistemlerini entegre ederek işletmelerin uluslararası müşterilerinden kolayca ödeme almasını sağlar.
Kripto Tabanlı Ödeme Çözümleri
Kullanıcıların blockchain üzerinden cüzdandan cüzdana doğrudan ve aracı olmadan kripto para ile ödeme yapmasını sağlayan dijital sistemlerdir. Kripto tabanlı ödeme çözümleri kartlı sistemler ve dijital cüzdanlar kadar geniş bir kullanım payına henüz ulaşmamış olsa dahi kripto harcamalarının önümüzdeki beş yıl içinde iki katından fazla artması beklenmektedir. Finans kurumlarının da bu alanda atmış olduğu adımlar ve yatırımlar dikkat çekmektedir. Stripe, Şubat ayında stablecoin altyapı platformu Bridge altyapısını $1.1B’a satın aldığını duyurmuş, 3 ay sonra ise işletmelerin USD Coin ve Bridge platformuna ait USDB gibi dolar destekli stablecoin'lerde bakiye tutmalarına, bu varlıkları alıp göndermelerine ve hem kripto hem de geleneksel finansal kanallar aracılığıyla ödeme yapmalarına olanak tanıyan "Stablecoin Accounts" adlı yeni bir ürününü duyurmuştur.
BNPL (Buy Now Pay Later, Şimdi Al Sonra Öde)
BNPL, kullanıcıların bir ürünü veya hizmeti hemen satın alıp ödemesini daha sonra, genellikle faizsiz taksitlerle veya belirli bir süre sonra yapmalarına olanak tanıyan bir dijital ödeme yöntemidir. Affirm, Klarna, Afterpay gibi markalarla özdeşleşen BNPL sistemleri, ABD'de 2023’te 75 milyar dolarlık bir e-ticaret hacmi oluşturmuştur.
ABD merkezli BNPL çözümleri sunan Affirm, 2012 yılında kurulmuş ve 2021 yılında halka arzı gerçekleşmiştir.
Türkiye Ödeme Ekosistemi: 2024 Görünümü
The Global Payments Report 2024’e göre Türkiye’de 2023 yılı itibarıyla en çok kullanılan ödeme yöntemi kredi kartı olmakla birlikte dijital cüzdanların kullanımı hızla artmaktadır.
Fiziki ödemelerde nakit kullanımı %33’e ulaşırken bu oran çevrimiçi ödemelerde %5’e düşmüştür.
Ödeme Sistemlerinde Yapay Zeka
Yapay zekanın ödeme sistemlerindeki kullanımı her geçen gün daha da yaygınlaşmaktadır. Büyük finans kuruluşlarının yapay zekayı en yoğun kullandığı alanların başında, dolandırıcılık tespiti ve önlenmesi gelmektedir. Visa, son on yılda yapay zeka ve veri altyapısına $3,3B yatırım yapmıştır. Bununla birlikte 2024 yılında gerçek zamanlı yapay zeka tabanlı ödeme koruma teknolojileri geliştiren İngiltere merkezli Featurespace’i satın aldığını duyurmuştur. Geçtiğimiz Mayıs ayında ise Stripe dolandırıcılık tespiti için "Payments Foundation Model" adını verdiği yeni bir yapay zeka modelini tanıtmıştır. Bu model, on milyarlarca işlem verisi üzerinde eğitilerek, dolandırıcılık tespiti ve ödeme onay oranlarını artırmayı hedeflemektedir. Stripe, bu modelin önceki sistemlere kıyasla büyük işletmelerde dolandırıcılık tespit oranını %64 oranında artırdığını belirtmektedir.
Bununla birlikte finans kuruluşları yalnızca güvenlik alanında değil, ödeme sistemlerini dönüştürmek amacıyla Agentic AI teknolojilerini entegre etmeye başlamıştır. PayPal, 29 Nisan 2025’te duyurduğu Agent Toolkit çözümüyle, AI ajanlarının PayPal API’leri üzerinden sipariş, fatura ve abonelik işlemlerini otonom şekilde yürütebilmesine olanak tanımıştır. Aynı dönemde Mastercard, duyurduğu Agent Pay platformuyla sohbet ve arama tabanlı alışveriş deneyimlerine güvenli ve tokenize ödeme altyapısını entegre ettiğini açıklamıştır.
Visa ise 30 Nisan 2025’te tanıttığı Intelligent Commerce çözümüyle, AI ajanlarının Visa ağını kullanarak ürün aramadan ödeme onayına kadar olan tüm alışveriş sürecini uçtan uca kendi başına gerçekleştirebilmesini mümkün kıldığını duyurmuştur.
Küresel ödeme sistemleri dijitalleşmeyle birlikte hızlı bir dönüşüm yaşamaktadır. Geleneksel kredi kartları ve banka transferlerinin yanı sıra dijital cüzdanlar, A2A sistemleri, kripto tabanlı çözümler ve BNPL modelleri hem tüketici alışkanlıklarını hem de kurumsal stratejileri değiştirmektedir. Ödeme sistemlerinde yapay zeka, dolandırıcılık önleme ve karar destek mekanizmalarında giderek daha önemli hale gelirken, Agentic AI teknolojileri, ödeme işlemlerinde uçtan uca otomasyonun temelini oluşturmaktadır. Bu yenilikçi dönüşümde başarı, finansal kuruluşlar ve teknoloji şirketlerinin bu gelişmelere ne kadar erken ve etkin şekilde uyum sağladıklarıyla doğrudan ilişkili olacaktır.
On yılı aşkın süredir, Türkiye'nin teknoloji girişim ekosistemine katkıda bulunmak ve değer yaratmak için büyük bir özveriyle çalışıyoruz. Bu süre zarfında kazandığımız derin bilgi birikimi ve güçlü iş ağımızla girişimcilere destek oluyoruz. Boğaziçi Ventures olarak yatırımlarımızı şekillendirirken birçok dikeyde teknolojinin gücünü kullanarak sürdürülebilir ve akıllı çözümler sunma potansiyeline inanıyoruz.
Girişimcileri Boğaziçi Ventures’a [email protected] maili üzerinden yatırım görüşmeleri yapmak üzere başvurmaya davet ediyoruz! Teknoloji girişiminizi büyütmek ve küresel iş ağımıza katılmak için hemen başvurun!
