Elektrikli Araçlar: Mevcut Pazar, Öncü Girişimler ve Gelecek Beklentileri
Elektrikli araçlar (EV), içten yanmalı motor yerine elektrik motoru ile çalışan ve yakıt yerine bataryalar ile motorun güç üretmesini sağlayan taşıtlardır. Elektrikli araçlar (EV), çevresel sürdürülebilirlik, enerji verimliliği ve düşük işletme maliyetleri gibi avantajlar sunar. Elektrikli araçlar (EV) kapsamında elektrikli otomobiller, kamyonlar, otobüsler, motosikletler ve ticari araçlar gibi çeşitli türler sayılabilir.
Elektrikli araçlar (EV), içten yanmalı motor yerine elektrik motoru ile çalışan ve yakıt yerine bataryalar ile motorun güç üretmesini sağlayan taşıtlardır. Elektrikli araçlar (EV), çevresel sürdürülebilirlik, enerji verimliliği ve düşük işletme maliyetleri gibi avantajlar sunar. Elektrikli araçlar (EV) kapsamında elektrikli otomobiller, kamyonlar, otobüsler, motosikletler ve ticari araçlar gibi çeşitli türler sayılabilir.
Elektrikli Araç Pazarı
Elektrikli araç ekosistemi, üreticiler, batarya tedarikçileri, şarj altyapısı sağlayıcıları ve malzeme tedarikçileri gibi çeşitli paydaşları içerir. Küresel elektrikli araç pazarının büyüklüğü 2022'de 384,65 milyar Amerikan doları olarak belirlendi ve 2023'te 500,48 milyar Amerikan doları büyüklüğüne ulaştı. Sektörün 2030 yılına kadar 1.579,10 milyar Amerikan doları değerinde olması ve tahmin dönemi boyunca %17,8'lik bir bileşik büyüme oranı kaydetmesi bekleniyor. Yenilikçi teknolojiye odaklanan, milyar dolarlık varlıkları yöneten ve global ölçekte faaliyet gösteren Amerikan yatırım yönetim şirketi ARK, elektrikli araç satışlarının önümüzdeki 7 yıl içinde yıllık bazda %33 oranında artacağını, 2023'te yaklaşık 10 milyon adet iken 2030'da 74 milyon adete çıkacağını öngörüyor. Elektrikli araç pazarı; elektrikli araç üreticileri, batarya üreticileri, şarj altyapısı sağlayıcıları ve malzeme tedarikçileri olarak alt kategorilere ayrılabilir. Ayrıca, yapay zeka destekli teknolojilerin de bu pazarda önemli bir rol oynadığı görülmektedir.
1. Elektrikli Araç Üreticileri
Elektrikli araç üreticileri, binek araçlar, ticari araçlar ve iki tekerlekli araçlar gibi çeşitli donanımda elektrikli taşıtlar üretir. Önde gelen üreticiler arasında ABD'den Tesla ve Rivian, Çin'den NIO ve BYD ve Suudi Arabistan'dan Lucid Motors bulunmaktadır. Ayrıca, Avrupa'da Almanya merkezli Volkswagen ve İsveç merkezli Volvo da önemli elektrikli araç üreticileri arasında yer almaktadır. Başarılı şirket örneklerinden de görülebileceği gibi, elektrikli araç üretiminde önde gelen ülkeler arasında ABD, Çin, Almanya, Japonya ve Güney Kore bulunmaktadır. Bu ülkeler, gelişmiş teknoloji ve geniş üretim kapasitesi ile global pazarda önemli bir yer edinmişlerdir. Özellikle Çin, geniş iç pazarı ve devlet teşvikleri sayesinde elektrikli araç üretiminde lider konumdadır.
• Tesla: Dünyanın en büyük elektrikli araç üreticisi olan Tesla, Model S, Model 3, Model X ve Model Y gibi popüler modelleriyle tanınır. Ayrıca, Tesla’nın Cybertruck ve Semi gibi yeni modellerinin de piyasaya sürülmesi planlanmaktadır. Tesla, elektrikli araçlarında bulunan otonom sürüş sistemleri ve batarya yönetiminde yapay zeka teknolojilerini kullanarak araç performansını ve kullanıcı deneyimini artırmaktadır.
• NIO: Çin merkezli NIO, premium elektrikli SUV’lar ve sedanlar üretmektedir. Şirket, yenilikçi batarya değiştirme teknolojisi ile öne çıkmaktadır.
• Rivian: ABD merkezli Rivian, R1T elektrikli kamyoneti ve R1S elektrikli SUV’u ile dikkat çekmektedir. Rivian, Amazon ile yaptığı büyük teslimat aracı anlaşmasıyla da sektörde önemli bir konuma sahiptir.
• Lucid Motors: Lucid Motors, lüks elektrikli sedanı Lucid Air ile tanınır. Şirket, yüksek performans ve uzun menzil sunan araçlar üretmektedir.
• BYD: Çin merkezli BYD, hem binek araçlar hem de ticari araçlar üreten büyük bir elektrikli araç üreticisidir. Şirket, dünya genelinde elektrikli otobüs ve kamyon pazarında lider konumundadır.
2. Batarya Üreticileri
Batarya üreticileri, elektrikli araçların en önemli bileşenlerinden biri olan lityum-iyon bataryaları üretir. Elektrikli araçların enerji kaynağı bataryalar, bu sektörün ve teknoloji ürünlerinin başarısında kritik bir rol oynamaktadır. Elektrikli araçların menzili, performansı ve maliyeti doğrudan batarya teknolojisine bağlıdır. Bu nedenle, batarya üreticileri enerji yoğunluğu, şarj süresi ve batarya ömrü gibi kritik özelliklerde sürekli yenilik yapmaktadır. önde gelen batarya üreticileri arasında Çin'den CATL, Güney Kore'den LG Chem ve Samsung SDI, Japonya'dan Panasonic bulunmaktadır. Özellikle Çin, büyük iç pazarı ve devlet destekleri ile batarya üretiminde lider konumundadır. Bu üreticiler, gelişmiş üretim kapasiteleri ve yenilikçi Ar-Ge çalışmaları ile global pazarda önemli bir yer edinmişlerdir. Bahsedilen üreticiler ayrıca batarya üretiminde enerji yoğunluğunun artırılması, şarj sürelerinin kısaltılması ve batarya ömrünün uzatılması gibi yenilikçi çözümler için yapay zeka kullanmaktadır.
• CATL (Contemporary Amperex Technology Co. Limited): Dünyanın en büyük lityum-iyon batarya üreticisi olan CATL, Tesla, BMW, Volkswagen gibi büyük otomobil üreticilerine batarya sağlamaktadır.
• LG Chem: Güney Kore merkezli LG Chem, lityum-iyon bataryaların önde gelen tedarikçileri arasında yer almaktadır ve General Motors, Hyundai ve Volvo gibi şirketlere batarya temin etmektedir.
• Panasonic: Japonya merkezli Panasonic, Tesla ile olan ortaklığıyla tanınır ve Tesla’nın Nevada’da da bulunan Gigafactory’sinde batarya üretmektedir.
• Samsung SDI: Samsung SDI, BMW, Audi ve FCA gibi otomobil üreticilerine batarya tedarik eden bir diğer büyük oyuncudur.
3. Şarj Altyapısı Sağlayıcıları
Elektrikli araçların yaygınlaşması için kapsamlı bir şarj altyapısına ihtiyaç duyuluyor. Şarj altyapısı, elektrikli araçların günlük kullanımını kolaylaştıran ve menzil endişesini azaltan kritik bir bileşendir. Bu alanda faaliyet gösteren şirketler, hem ev tipi hem de halka açık hızlı şarj istasyonları kuruyor ve işletiyorlar. Önde gelen şarj altyapısı sağlayıcıları arasında ABD'den ChargePoint ve Electrify America, Hollanda'dan EVBox ve Tesla Supercharger bulunmaktadır. Özellikle ABD, Çin, Almanya, ve Hollanda, şarj altyapısı konusunda önde gelen ülkelerdir. Bu ülkeler, gelişmiş teknolojileri ve geniş ağları ile global pazarda önemli bir yer edinmişlerdir. Şarj altyapısının yaygın ve güvenilir olması, elektrikli araçların benimsenmesini hızlandırıyor ve sürdürülebilir ulaşım çözümlerine geçişi destekliyor
• ChargePoint: ChargePoint, dünyanın en büyük bağımsız elektrikli araç (EV) şarj ağına sahip olan bir şirkettir ve hem ticari hem de bireysel kullanıcılara hizmet vermektedir.
• EVBox: Hollanda merkezli EVBox, Avrupa’nın önde gelen elektrikli araç (EV) şarj çözümleri sağlayıcısıdır ve geniş bir şarj istasyonu ağına sahiptir.
• Electrify America: Volkswagen Grubu’nun bir yan kuruluşu olan Electrify America, ABD genelinde hızlı şarj istasyonları kurmaktadır.
• Tesla Supercharger: Tesla’nın kendi hızlı şarj ağı olan Supercharger, Tesla sahiplerine özel yüksek hızlı şarj imkanı sunar.
4. Malzeme Tedarikçileri
Elektrikli araç üretiminde kullanılan malzemeler, bataryaların ana bileşenleri olan lityum, kobalt, nikel ve grafit gibi hammaddeleri içerir. Bu malzemeleri tedarik eden şirketler, elektrikli araç ekosisteminde önemli bir rol oynamaktadır.
• Albemarle: Dünyanın en büyük lityum üreticilerinden biri olan Albemarle, elektrikli araç bataryaları için kritik öneme sahiptir.
• Glencore: Kobalt üretiminde lider olan Glencore, batarya üreticilerine hammadde sağlar.
• Vale: Nikel üretiminde önde gelen şirketlerden biri olan Vale, elektrikli araç bataryaları için yüksek saflıkta nikel tedarik etmektedir.
• Syrah Resources: Grafit üretiminde uzmanlaşan Syrah Resources, batarya üretiminde kullanılan sentetik grafit tedarik eder.
Elektrikli Araçlar Alanında Önde Gelen Girişimler
Elektrikli araçlar ve ilgili teknolojiler alanında dikkat çeken, 1 Milyar USD ve üzeri yatırım alan birkaç girişime göz atalım:
1. Proterra: Elektrikli otobüs ve ticari araç üreticisi olan Proterra, şehir içi toplu taşıma sistemlerinde sıfır emisyonlu çözümler sunmaktadır.
2. Arrival: İngiltere merkezli Arrival, elektrikli ticari araçlar ve teslimat araçları geliştirmekte ve mikro fabrikalar konsepti ile üretim maliyetlerini düşürmektedir.
3. QuantumScape: Batarya teknolojilerinde yenilikçi bir yaklaşım benimseyen QuantumScape, katı hal bataryaları üzerinde çalışmakta ve daha güvenli ve yüksek performanslı bataryalar geliştirmektedir.
4. ChargePoint: Elektrikli araç şarj altyapısı sağlayıcısı olan ChargePoint, geniş bir şarj istasyonu ağı kurarak elektrikli araç (EV) sahiplerine hızlı ve kolay şarj imkanı sunmaktadır.
Halka Açık Şirketler
Elektrikli araçlar sektöründe halka açık birçok büyük şirket bulunmaktadır. Bu şirketler arasında Tesla, NIO, BYD, Panasonic ve LG Chem gibi dev firmalar yer almaktadır. Aşağıda, bu önemli halka açık şirketlerin piyasa değerleri verilmiştir:
• Tesla: 780 milyar USD
• NIO: 70 milyar USD
• BYD: 100 milyar USD
• Panasonic: 35 milyar USD
• LG Chem: 50 milyar USD
Aktif Yatırımcılar
Elektrikli araçlar alanında aktif yatırımcılar arasında hem büyük yatırım firmaları hem de girişim sermayesi şirketleri yer almaktadır. Ayrıca 2016 ile 2022 yılları arasında elektrikli araçlara taahhüt edilen toplam küresel yatırımın %70'inden fazlası yalnızca 20 şirket tarafından oluşturuldu. Bunlar arasında eski otomobil üreticileri, pil üreticileri, elektronik şirketleri ve yalnızca elektrikli araçlara (EV) odaklanan yeni start-up'lar yer alıyor.
Piyasa değeri açısından dünyanın en büyük elektrikli araç (EV) üreticisi olan Tesla, aynı zamanda önde gelen küresel yatırımcıdır. Alman otomobil üreticisi BMW, 2016'dan bu yana kendi ülkesi dışındaki elektrikli araç (EV) projelerine en büyük ikinci yatırımcı oldu. Üçüncü en aktif yatırımcı ise CATL, dünyanın en büyük lithium-ion batarya üreticisi. Bu büyük yatırımcılar, elektrikli araç (EV) endüstrisinde hem üretim hem de teknoloji geliştirme konularında önemli rol oynamaktadır. Genel olarak yapılan yatırımlar, özellikle batarya teknolojileri ve şarj altyapısı projelerine yöneliktir, çünkü bu alanlar elektrikli araçların performansını ve yaygınlığını artırmada kritik öneme sahiptir.
Boğaziçi Ventures’ın 2025 yılında aktifleştirmek üzere kuruluş çalışmalarına başladığı BV Growth II Yapay Zeka Fonu’nun yatırım stratejisi içinde Elektrikli Araçlar da yer almakla birlikte yapay zeka ve yapay zeka ile desteklenmiş ürünlere yatırım yapmayı hedeflemektedir. Elektrikli araç sektöründe yapay zeka, birçok alanda kritik bir rol oynamaktadır. Örneğin, makalede daha önce bahsettiğimiz Tesla, BMW ve CATL gibi büyük firmalar, otonom sürüş sistemleri, batarya yönetimi ve enerji optimizasyonu alanlarında yapay zekayı kullanmaktadır. Yapay zekanın elektrikli araç (EV) endüstrisindeki bu önemli rolü, BV Growth II Yapay Zeka Fonu’nun neden yapay zeka ve farklı sektörlerde yapay zeka ile desteklenmiş projelere odaklandığını açıklamaktadır.
Boğaziçi Ventures olarak, özellikle yapay zeka teknolojisindeki gelişmelere de paralel pazarın öngörüldüğü gibi büyüyeceğini düşünerek Robotik ve Uzay teknolojilerini yatırım stratejimiz içerisine dahil ettik. Bu anlamda tamamen Robotik ve Uzay teknolojilerinde faaliyet gösteren global halka açık hisselere yatırım yapan BV Portföy Robotik ve Uzay Teknolojileri Değişken Fonumuzu (RUT) yatırımcılarımız ile buluşturduk. Fonumuza, RUT kodu ile TEFAS’a üye tüm aracı kurum ve bankaların internet sitelerinden ve mobil uygulamalarından hemen yatırım yapılabileceği gibi direkt BV Portföy’den hesap açarak da yatırım yapabilirsiniz.
BV Portföy Boğaziçi Ventures Girişim Sermayesi Yatırım Fonu, BV Growth (BVG), erken aşamada tamamen yapay zeka kullanarak farklı sektörleri yeniden şekillendirmeye (Disruption) odaklanan yenilikçi girişimlere yatırım yapmaktadır.
Yatırım stratejimizi çeşitlendirmek ve girişimcilik ekosistemine daha geniş katkıda bulunmak amacıyla, BV Growth fonumuza ek olarak, sektör ve aşama bağımsız yatırım yapabilen BV Portföy Sinerji Girişim Sermayesi Yatırım Fonunu hayata geçirdik. Bu fon, Türkiye'deki “secondary market” ihtiyacını karşılamak üzere tasarlandı ve girişimciler için parçalı çıkış imkânları sunuyor.
